دولت ایران تردد خوردوهای فرسوده را از اول تابستان ممنوع کرده است و از سه روز دیگر این خودروها حق تردد در هشت شهر بزرگ کشور از جمله تهران را نخواهند داشت.

آمار نشان می دهد که تعداد خودروهای ایران بیشتر از ۱۲ میلیون دستگاه است و برآوردها نشان می دهد که حدود چهار میلیون دستگاه از این خودروها از اول تیرماه دیگر حق تردد در شهرهای بزرگ را نخواهند داشت.

برآوردها نشان می دهد که نیمی از این چهار میلیون خودروی فرسوده ایران، یعنی حدود دو میلیون دستگاه از آنها در تهران تردد می کنند و به همین دلیل سازمان حفاظت از محیط زیست و استانداری تهران با جدیت اجرای این مصوبه دولت را پیگیری می کنند.

دلیل اصلی تلاش برای اجرای این مصوبه به خصوص در شهر تهران این است که دولت می گوید نزدیک به ۷۰ درصد از آلودگی هوای این شهر، مربوط به خودروهای فرسوده است و این خودروها دو برابر بیشتر از متوسط، بنزین مصرف می کنند اما شهرداری تهران این طرح را غیرقابل اجرا می داند.

طرح جامع کاهش آلودگی که در دولت تصویب شده مربوط به هشت کلانشهر تهران، اصفهان، شیراز، اهواز، تبریز،مشهد، اراک و کرج است.

فرمانده نیروی انتظامی می گوید این توقع اشتباه است که پلیس تمام توان خود را برای کنترل خودروها و برخورد با قلیان و کنترل رستوران ها به کار گیرد چرا که در این مواقع اساسا وظایف پلیس تغییر می کند.

در مصوبه دولت سن فرسودگی خودروهای شخصی ۲۰ سال در نظر گرفته شده است، یعنی خودروهایی که پیش از سال ۱۳۷۱ تولید شده اند، ازاین پس حق تردد در شهرهای بزرگ را ندارند. سن فرسودگی کامیون ها ۲۰ سال، مینی بوس ۱۰ سال، اتوبوس برون شهری ۱۲ سال، اتوبوس شهری و موتور سیکلت هشت سال و تاکسی ده سال در نظر گرفته شده است.

این طرح در حالی اجرا می شود که بزرگترین طرح خروج خودروهای فرسوده در ده سال گذشته چندان موفقیت آمیز نبوده است. گزارشها نشان می دهد که با وجود کمک های بلا عوضی که دولت برای از رده خارج کردن، خودروها پرداخت می کرد، در طول ده سال گذشته کمتر از یک میلیون خودرو از رده خارج شده است.

بر این اساس، منتقدان طرح ممنوعیت تردد خودروهای فرسوده می گویند که وقتی دولت حاضر بود برای هر خودروی فرسوده بیشتر از یک میلیون تومان کمک بلاعوض به صاحبان این خودروها بدهد و با کمک بانکها و شرکت های خودروسازی امکان خرید خودروی جدید برای صاحب خودروی فرسوده فراهم می کرد، نتوانست در اجرای برنامه ای بسیار محدودتر موفق شود، بنابراین نمی توان انتظار داشت که طرح تازه با این شکل موفقیت آمیز باشد.

سازمان حفاظت از محیط زیست ایران می گوید که مصوبه مربوط به سن خودروها به نیروی انتظامی ابلاغ شده است و بر اساس آن پلیس باید از تردد خودوهای فرسوده، دودزا و فاقد معاینه فنی جلوگیری کند.

نیروی انتظامی در ابتدا با این طرح مخالف بود و سرتیپ اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی یک ماه پیش گفته بود که "مخالف ابلاغ و اجرای این مصوبه هستیم و نیروهای ما مسئول جمع آوری خودروهای فرسوده در سطح شهر نیستند و این امر راهکاری اشتباه است و باید با تسهیلات اقدام به خروج خودروهای فرسوده کرد."

به گفته آقای احمدی مقدم "هر کاری نباید بر دوش پلیس گذاشته شود، چرا که پلیس را از ماموریت های اصلی برای مقابله با سارقان و مواد فروشان باز می دارد."

مخالفت شهرداری تهران

شهرداری تهران هم این طرح را غیرقابل اجرا می داند و جعفر تشکری هاشمی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران گفته که "اطمینان دارم این مصوبه دولت قابلیت اجرا ندارد و غیر کارشناسی است و کسانی که آن را به تصویب رسانده اند مجبورند سکوت کنند و کاری به خیر و شر این مصوبه نداشته باشند و یا مصوبه شان را پس بگیرند."

آقای تشکری می گوید که "چه کسی در شهر تهران و یا سایر شهرها می تواند خودروهای شخصی بالای ۲۰ سال را از زیر پای مردم بیرون بکشد و اجازه تردد به آنها در شهر ندهد، این تصمیم نشدنی است."

گزارشها نشان می دهد که از مجموع بیشتر از ۱۱ هزار اتوبوسی که در تهران مسافر جابه جا می کنند، نزدیک به دو هزار اتوبوس فرسوده هستند و شهرداری می گوید که بدون کمک دولت امکان نوسازی ناوگان اتوبوس شهری امکان پذیر نیست و در این سالها دولت همکاری لازم را برای از رده خارج کردن این اتوبوس ها انجام نداده است و حالا چطور انتظار دارد که شهرداری جلوی فعالیت آنها را بگیرد.

علاوه بر این تعداد زیادی مینی بوس در شهر تهران مسافر جا به جا می کنند و آقای تشکری می گوید که "یک هزار و ۲۰۰ دستگاه مینی بوس در شهر تهران فرسوده است که بالای ۳۰ سال عمر دارند و مسافران آنها به سختی جا به جا می شوند و صاحبان مینی بوس ها هم دچار مشکل شده اند ولی اراده ای از سوی دولت برای خروج آنها وجود ندارد."

برنامه از رده خارج کردن خودروها در ایران از ده سال پیش شروع شده است

معاون حمل و نقل شهرداری تهران با اشاره به موضوع مینی بوس های فرسوده بالای ۳۰ سال می گوید "با اطمینان بیشتری نتیجه گیری می کنیم که این مصوبه (ممنوعیت تردد خودروهای فرسوده) غیرکارشناسی است و قابلیت اجرایی ندارد."

شهرداری تهران البته تاکید دارد که اگر این طرح اجرا شود تاثیر زیادی در کاهش آلودگی خواهد داشت، اما پیشنهاد می کند که به جای چنین مصوبه غیرقابل اجرایی، عوارض و بیمه خودروهای بالای ۲۰ سال سن ده برابر شود و آن زمان دیگر استفاده از خودروی فرسوده به لحاظ اقتصادی به صرفه نیست و مالک خودرو دیگر از چنین خودروی پرهزینه ای استفاده نخواهد کرد.

اکنون که مصوبه دولت برای اجرا به نیروی انتظامی داده شده، فرمانده نیروی انتظامی مانند سابق با آن مخالفت نمی کند، اما می گوید که برای شناسایی خودروهای فرسوده ایست و بازرسی در سطح شهر ایجاد نمی کنیم و پلیس تنها "در گلوگاه ها و مراکزی که مردم برای دریافت خدمات مراجعه می کنند سن خودروها را بررسی کرده و با خودروی فرسوده برخورد می کند."

آقای احمدی مقدم می گوید که "این توقع اشتباه است که پلیس تمام توان خود را برای کنترل خودروها و برخورد با قلیان و کنترل رستوران ها به کار گیرد چرا که در این مواقع اساسا وظایف پلیس تغییر می کند."

کارشناسان می گویند که اجرای این طرح می تواند آلودگی هوا را کاهش دهد اما در شرایط فعلی به نظر نمی رسد این طرح به سادگی قابل اجرا باشد و تلاش دولت در خوشبینانه ترین شکل ممکن به سرنوشت طرح جمع آوری خودروهای فرسوده دچار شود که با همه امتیازاتی که به صاحبان خودروها داده می شد، ده سال طول کشید.